Başkanlık sistemi yönetme erkinin tek bir kişi tarafından kullanılması ve devam ettirilmesidir. Bu sistem devlet yönetiminde söz sahibi olan iktidarın sahibi ve ardılları tarafından kullanılmaktadır.
Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrışma ve sürdürülebilir dengeye dayanan, yasama ve yargı düzenlemelerinin demokratik işleyiş içerisinde iktidarın gücünü genişleten bir hükümet sistemi olarak da tanımlanabilir.
Başkanlık sisteminin uygulandığı kimi ülkelere baktığımızda; yolsuzluk, aşırı otoriterlik, nepotizm diktatörlüğüne araç olma halk karşıtı uygulamalar sükse ettiğinde eleştirilerin odak noktası olmaktadır. Başkanlık sisteminin bulunduğu kimi ülkelerde görülen yolsuzluk ve istikrar kaybı, parlamenter sisteme geçişte etkili olabilmektedir. Hakim söylem dışında ifade edilmeye muhtaç bir konu olan başkanlık sistemi sahip olduğu şartlar içinde yönetim erkinin statik bireylerde dahilinde olduğu kanısını güçlendirmektedir.
Şimdi başkanlık sisteminin diğer özelliklerini hep birlikte tanıyalım;
- Sabit bir başkanlık süresi vardır. Seçimler belirlenmiş bir tarihte yapılmaktadır. Güvensizlik oyu toplanıp hükumetin iktidarı hiçbir şekilde zedelenemez,
- Yürütme erki tektir. Kabine üyeleri devlet başkanıyla birlikte çalışır ve yürütme ile yasama organlarının ilkelerini uygulamak zorundadırlar. Başkanlık sisteminde devlet başkanının bakanlar kurulunun onayına sunduğu adaylar ve hakimler yasama organı tarafından onaylanmalıdır. Devlet başkanı ; kabine üyeleri, ordu veya yürütme erkinin herhangi bir çalışanını doğrudan yönetme gücüne sahiptir,
- Yasama ve yürütmenin birbirinden ayrıldığı dönemlerde bir suçtan hüküm giymiş mahkum ve suçluları affetme veya cezalarının hafifletilmesi yönündeki karar genelde devlet başkanının elindedir,
Başkanlık sisteminin özetle temel ayırt edici özellikleri şunlardır:
Devlet başkanı doğrudan halk tarafından seçilir.
Yürütme organı tek bir kişinin tekeli altındadır.
Yürütme hiçbir şekilde yasama tarafından belirlenen mutlak geçerliliğin güvenine dayanamaz.
Aşağıda belirteceğimiz hususlar ise başkanlık sisteminin tali özellikleridir. Bunlardan birisi uygulanmadığı takdirde bile başkanlık sistemi olmaktan çıkmaz.
Yürütme yasamayı feshedemez.
Yürütme organında yer olan bir kişi aynı anda yasama organında yer alamaz.
Başkan, yasama organının çalışmalarına katılamaz.
Başkanlık sisteminin muhtevasını tanımladığımız bu yazıda sistemin nasıl işlediğini, neler içerdiğini hep birlikte görmüş olduk. Artık işin bilimsel muhakemesi size kalmıştır.
